5 Sai Lầm Thường Gặp Khi Triển Khai Hệ Thống IoT Cho Doanh Nghiệp

Trong kỷ nguyên chuyển đổi số, IoT (Internet of Things) đang trở thành một trụ cột quan trọng giúp doanh nghiệp tối ưu vận hành, tăng năng suất và ra quyết định dựa trên dữ liệu thực. Tuy nhiên, không ít doanh nghiệp — dù đầu tư mạnh vào hạ tầng công nghệ — vẫn thất bại khi triển khai hệ thống IoT cho doanh nghiệp.

Nguyên nhân không phải vì công nghệ chưa đủ tốt, mà thường đến từ những sai lầm trong tư duy triển khai, quy trình và quản trị dữ liệu. Nếu bạn đang có kế hoạch đưa IoT vào vận hành, việc hiểu và tránh những “bẫy” phổ biến này sẽ giúp tiết kiệm hàng trăm triệu đồng, rút ngắn thời gian triển khai và đạt hiệu quả thực tế nhanh hơn.

1. Thiếu chiến lược tổng thể trước khi triển khai

Một trong những sai lầm phổ biến nhất khi triển khai hệ thống IoT cho doanh nghiệp là bắt đầu mà không có chiến lược tổng thể.

Nhiều doanh nghiệp thấy đối thủ đang ứng dụng IoT, liền mua thiết bị, gắn cảm biến, hoặc thuê một bên cung cấp giải pháp mà không xác định bài toán cốt lõi cần giải quyết. Kết quả là hệ thống hoạt động rời rạc, dữ liệu không kết nối được, và nhân viên không biết cách khai thác giá trị từ đó.

Doanh nghiệp cần gì ở chiến lược IoT?

Một chiến lược đúng nghĩa phải trả lời được 5 câu hỏi lớn:

1. IoT giúp doanh nghiệp giải quyết vấn đề nào cụ thể?
   (Ví dụ: Giảm thất thoát năng lượng, theo dõi thiết bị sản xuất, tối ưu logistics, hay tăng trải nghiệm khách hàng.)

2. Những chỉ số KPI nào cần đo lường?

3. Nguồn dữ liệu sẽ đến từ đâu? (Cảm biến, gateway, API, camera AI…)

4. Hệ thống quản lý dữ liệu và phân tích ra sao?

5. Ai chịu trách nhiệm vận hành và bảo trì hệ thống?

Không có chiến lược rõ ràng đồng nghĩa với việc bạn xây nhà mà không có bản thiết kế.
Nhiều doanh nghiệp chỉ nhận ra điều này khi hệ thống đã đi vào vận hành — lúc đó việc sửa sai rất tốn kém.

Lời khuyên: Bắt đầu nhỏ – nhưng phải có định hướng lớn.
Triển khai IoT theo từng giai đoạn: thử nghiệm (pilot), mở rộng (scale), tối ưu (optimize).
Mỗi bước đều cần đo lường hiệu quả thực tế.

2. Chọn sai nền tảng và phần cứng IoT

Một hệ thống IoT cho doanh nghiệp không chỉ là vài chiếc cảm biến hay camera kết nối Wi-Fi. Nó là một hệ sinh thái phức hợp, bao gồm:

• Thiết bị cảm biến (sensors)

• Gateway trung gian

• Mạng truyền dẫn (Wi-Fi, 4G/5G, LoRa, NB-IoT)

• Nền tảng quản lý dữ liệu (IoT Platform)

• Hệ thống phân tích (Analytics / AI Engine)

Nếu doanh nghiệp chọn sai nền tảng hoặc phần cứng, hệ thống sẽ sớm đối mặt với hàng loạt vấn đề:

• Dữ liệu không đồng bộ giữa các thiết bị khác hãng

• Giao thức truyền dữ liệu không tương thích

• Không đảm bảo bảo mật

• Khó mở rộng khi doanh nghiệp phát triển

Tiêu chí chọn nền tảng và phần cứng phù hợp

1. Tính mở và khả năng tích hợp:
   Nền tảng IoT nên hỗ trợ nhiều giao thức phổ biến như MQTT, CoAP, HTTP, Modbus… để dễ dàng kết nối với các thiết bị hiện có.

2. Khả năng mở rộng:
   Bắt đầu với 100 thiết bị nhưng phải dễ dàng mở rộng lên 10.000 thiết bị mà không phải thay đổi kiến trúc.

3. Tính ổn định và bảo mật:
   Bảo mật dữ liệu IoT là yếu tố sống còn. Các nền tảng uy tín thường cung cấp mã hóa dữ liệu end-to-end và chứng chỉ xác thực thiết bị.

4. Chi phí vận hành hợp lý:
   Đừng chỉ nhìn giá phần cứng, mà hãy tính đến chi phí bảo trì, cập nhật firmware, cloud hosting và đội ngũ vận hành.

Ví dụ thực tế:
Một công ty logistics chọn nền tảng IoT giá rẻ để giám sát xe container. Nhưng sau 6 tháng, dữ liệu từ cảm biến nhiệt độ và GPS không đồng bộ, server thường xuyên bị lỗi, khiến hàng hóa hư hỏng mà không kịp cảnh báo. Cuối cùng họ phải tái đầu tư toàn bộ hệ thống.

3. Bỏ qua bảo mật dữ liệu và quyền riêng tư

Khi triển khai hệ thống IoT cho doanh nghiệp, mỗi thiết bị, mỗi gateway đều là một “cửa ngõ” tiềm năng cho hacker.
Thực tế cho thấy, hàng ngàn vụ tấn công mạng mỗi năm bắt nguồn từ chính các thiết bị IoT không được bảo mật đúng cách.

Vì sao IoT dễ bị tấn công?

• Nhiều thiết bị IoT giá rẻ không có lớp mã hóa dữ liệu.

• Mật khẩu mặc định không được thay đổi.

• Firmware không được cập nhật định kỳ.

• Các thiết bị kết nối trực tiếp vào mạng nội bộ doanh nghiệp mà không qua lớp firewall.

Khi một thiết bị IoT bị xâm nhập, hacker có thể truy cập vào toàn bộ hệ thống, đánh cắp dữ liệu hoặc làm gián đoạn vận hành.

Giải pháp bảo mật cho hệ thống IoT

• Thiết lập chính sách bảo mật ngay từ đầu:
  Bao gồm quy định về mật khẩu mạnh, phân quyền người dùng, xác thực đa lớp (MFA).

• Sử dụng mã hóa dữ liệu end-to-end:
  Đảm bảo dữ liệu không bị đọc trộm trong quá trình truyền.

• Tách biệt mạng IoT và mạng nội bộ doanh nghiệp.

• Cập nhật firmware thường xuyên.

• Chọn nền tảng có chứng nhận bảo mật (ISO/IEC 27001, SOC2).

Ghi nhớ: Bảo mật không phải là “tùy chọn” trong IoT — mà là yếu tố sống còn.
Một lỗ hổng nhỏ có thể khiến doanh nghiệp phải trả giá hàng tỷ đồng.

4. Thiếu đội ngũ vận hành và quản lý dữ liệu chuyên biệt

Nhiều doanh nghiệp nghĩ rằng chỉ cần lắp cảm biến và kết nối mạng là xong. Nhưng IoT không tự vận hành.
Nó cần một đội ngũ có kỹ năng về mạng, dữ liệu, AI và bảo trì thiết bị.

Hậu quả khi thiếu đội ngũ chuyên biệt

• Dữ liệu thu thập không được làm sạch hoặc lưu trữ đúng cách.

• Thiết bị lỗi không ai phát hiện.

• Dữ liệu có nhưng không được phân tích, dẫn đến không có hành động cải tiến.

• Mất thời gian xử lý sự cố, gây gián đoạn chuỗi hoạt động.

Một hệ thống IoT cho doanh nghiệp chỉ thực sự tạo giá trị khi có con người hiểu cách đọc và hành động dựa trên dữ liệu.

Cách khắc phục

1. Xây dựng đội ngũ IoT nội bộ:
   Đào tạo kỹ sư dữ liệu, kỹ thuật viên vận hành và chuyên viên phân tích.

2. Hợp tác với đối tác có chuyên môn:
   Nếu doanh nghiệp chưa có năng lực nội bộ, nên hợp tác với đơn vị tư vấn hoặc nhà cung cấp dịch vụ IoT có kinh nghiệm thực chiến.

3. Chuẩn hóa quy trình vận hành dữ liệu:
   Bao gồm thu thập → làm sạch → phân tích → trực quan hóa → ra quyết định.

Lưu ý: Công nghệ chỉ là công cụ — giá trị thật nằm ở con người biết khai thác nó đúng cách.

5. Thiếu khả năng mở rộng và tích hợp trong tương lai

Rất nhiều doanh nghiệp mắc sai lầm khi chọn hệ thống IoT chỉ đủ dùng cho hiện tại, mà quên rằng nhu cầu sẽ tăng nhanh theo quy mô phát triển.
Khi đó, hệ thống ban đầu không còn đáp ứng nổi, gây tốn kém khi phải thay đổi toàn bộ kiến trúc.

Ví dụ thực tế

Một công ty sản xuất nhỏ ban đầu chỉ lắp 50 cảm biến đo nhiệt độ cho dây chuyền. Sau 1 năm, họ mở thêm 2 nhà máy và muốn tích hợp thêm camera AI để phát hiện lỗi sản phẩm. Tuy nhiên, hệ thống cũ không hỗ trợ thêm thiết bị hoặc API mở rộng.
Kết quả: họ buộc phải xây lại hệ thống từ đầu – mất thời gian và gấp đôi chi phí.

Cách xây dựng hệ thống IoT linh hoạt

• Chọn nền tảng mở (Open API):
  Dễ dàng kết nối với phần mềm ERP, CRM, hoặc BI nội bộ.

• Ưu tiên mô hình “modular”:
  Cho phép thêm mới hoặc gỡ bỏ module (ví dụ: cảm biến, camera, AI engine) mà không ảnh hưởng hệ thống tổng.

• Thiết kế hạ tầng điện toán lai (Hybrid Cloud):
  Kết hợp giữa on-premise và cloud để vừa an toàn, vừa linh hoạt mở rộng.

• Đầu tư ngay từ khâu kiến trúc:
  Hệ thống IoT tốt phải sẵn sàng cho 10 năm phát triển, chứ không chỉ phục vụ 1 dự án ngắn hạn.

Bài học: Đừng xây hệ thống IoT cho doanh nghiệp như “dự án công nghệ”, hãy xây nó như một nền tảng dài hạn của tương lai doanh nghiệp.

IoT là hành trình, không phải đích đến

Việc triển khai hệ thống IoT cho doanh nghiệp không chỉ là câu chuyện của công nghệ — mà là sự thay đổi trong cách doanh nghiệp vận hành và ra quyết định.
IoT không chỉ thu thập dữ liệu, mà còn mở ra một “ngôn ngữ số” để doanh nghiệp hiểu chính mình: biết thiết bị nào hoạt động hiệu quả, dây chuyền nào tốn năng lượng, hoặc khách hàng nào đang cần hỗ trợ.

Để thành công, doanh nghiệp cần:

• Chiến lược rõ ràng ngay từ đầu

• Lựa chọn công nghệ và đối tác phù hợp

• Đảm bảo bảo mật dữ liệu và quyền riêng tư

• Xây dựng đội ngũ vận hành chuyên biệt

• Thiết kế hệ thống linh hoạt cho tương lai

Tóm tắt nhanh

Công Ty CP ADS JSC
Địa chỉ: Tầng 4, Tòa nhà IOS, Số 29 Đường 18, phường Hiệp Bình, Thành Phố Hồ Chí Minh.
Hotline: 091.104.3300
Fanpage: ADS AJC
Website: https://adstechnology.vn/